آیا ورزش کردن میتواند به یک فرد مبتلا به ام اس کمک کند؟
اماس (MS یا Multiple Sclerosis) یک بیماری مزمن و غیرقابلپیشبینی سیستم عصبی مرکزی است که به دلایل ناشناختهای سیستم ایمنی بدن به غلاف میلین (پوشش محافظ اطراف فیبرهای عصبی) حمله میکند و باعث اختلال در انتقال پیامهای عصبی بین مغز و سایر نقاط بدن میشود. علائم این بیماری متفاوت است و میتواند شامل ضعف عضلانی، اختلال در تعادل و هماهنگی، دوبینی، خستگی شدید، سفتی عضلات، مشکلات شناختی، و در موارد شدیدتر اختلال در حرکت یا حتی فلج نسبی شود.
ورزش به عنوان یک مداخله غیر دارویی، یکی از موثرترین روشهای کمک به بیماران مبتلا به ام اس است. برخلاف تصور قدیمی که ورزش را برای بیماران اماس مضر میدانستند، مطالعات جدید نشان دادهاند که فعالیت بدنی منظم و کنترلشده میتواند نقش مهمی در بهبود عملکرد جسمی، کاهش علائم بیماری، و ارتقای کیفیت زندگی این بیماران داشته باشد. البته نکته کلیدی اینجاست که نوع و شدت ورزش باید متناسب با شرایط هر فرد تنظیم شود.
تمرینات مناسب برای بیماران مبتلا به ام اس
۱. تمرینات هوازی سبک
تمرینات هوازی سبک به عنوان پایهی برنامه تمرینی بیماران ام اس شناخته میشوند. فعالیتهایی مانند راه رفتن، دوچرخهسواری ثابت، پیادهروی در آب، و شنا کردن از جمله بهترین گزینهها هستند.
ورزشهای هوازی در این بیماران باعث بهبود گردش خون، افزایش سطح انرژی، کاهش خستگی مزمن، و همچنین بهبود خلقوخو میشود. شنا کردن بهویژه به دلیل فشار کم آب بر بدن، تنظیم دمای بدن و کمک به تعادل، یکی از گزینههای عالی برای این بیماران است.
شدت تمرین باید در سطح پایین تا متوسط باشد و مدت تمرین از ۱۰ دقیقه آغاز شود و بهتدریج به ۳۰ دقیقه در هر جلسه، سه بار در هفته افزایش یابد. توجه به علائم و وضعیت بدنی در طول تمرین ضروری است؛ چرا که در برخی بیماران، افزایش دمای بدن میتواند باعث تشدید علائم شود.
۲. تمرینات قدرتی
تحلیل عضلات و کاهش قدرت بدنی یکی از مشکلات رایج در بیماران ام اس است. تمرینات قدرتی میتوانند به حفظ و افزایش قدرت عضلات کمک کنند، به شرط آنکه با شدت مناسب انجام شوند. تمرین با دمبلهای سبک، کشهای مقاومتی، یا دستگاههای ایمن باشگاهی پیشنهاد میشود.
برای شروع، ۲ تا ۳ جلسه در هفته کافی است. در هر جلسه، تمرکز باید بر گروههای عضلانی اصلی باشد و شدت تمرین نباید به حدی باشد که باعث خستگی مفرط شود. هر حرکت میتواند در ۲ تا ۳ ست با ۸ تا ۱۲ تکرار انجام شود. در صورت مشاهده لرزش شدید یا احساس ضعف ناگهانی، تمرین باید متوقف شود.
۳. تمرینات تعادلی و هماهنگی
یکی از علائم شایع بیماری اماس، اختلال در تعادل و کاهش هماهنگی عضلات است که میتواند خطر زمینخوردن را افزایش دهد. تمرینات تعادلی با هدف بهبود کنترل عضلانی، کاهش نوسانات حرکتی و افزایش ایمنی بیمار طراحی میشوند. این تمرینات شامل:
• ایستادن روی یک پا برای چند ثانیه
• راه رفتن روی خط مستقیم
• تمرینات با توپ تعادلی (توپ پیلاتس)
• حرکات آرام و کنترلشده تایچی یا یوگا
این تمرینات بهتر است با کمک مربی یا در حضور فرد همراه انجام شوند تا از بروز حادثه جلوگیری شود.
۴. تمرینات کششی و انعطافی
خشکی و اسپاسم عضلانی از جمله مشکلات آزاردهنده در ام اس است. تمرینات کششی روزانه میتواند به کاهش سفتی عضلات، افزایش دامنه حرکتی مفاصل و بهبود وضعیت بدن کمک کند. هر کشش بهتر است برای ۱۵ تا ۳۰ ثانیه نگه داشته شود و از فشار ناگهانی یا کشش بیش از حد پرهیز شود.
کشیدن عضلات پشت پا، ران، شانهها، گردن و کمر میتواند در جلوگیری از گرفتگی و کاهش درد مؤثر باشد. تمرینات انعطافی بهتر است قبل و بعد از تمرینات اصلی انجام شوند.
نکات مهم در طراحی برنامه ورزشی برای بیماران ام اس
• محیط تمرین باید ایمن، خنک و غیرلغزنده باشد.
• تمرین در ساعات خنک روز انجام شود تا از افزایش بیش از حد دمای بدن جلوگیری شود.
• بیماران باید به احساس خستگی، سرگیجه یا اسپاسم عضلات در حین تمرین توجه کنند.
• استراحت کافی بین تمرینات باید در نظر گرفته شود.
• نوشیدن آب قبل، حین و بعد از تمرین فراموش نشود.
اشاره به خدمات مکسیفای برای بیماران مبتلا به ام اس
در مکسیفای، ما به توانمندسازی بیماران مبتلا به بیماریهای خاص مانند ام اس اهمیت میدهیم. به همین منظور، برنامههای تمرینی ویژهای با مشارکت کارشناسان فیزیولوژی ورزشی و مربیان آموزشدیده طراحی شدهاند تا بیماران بتوانند با خیال آسوده و تحت نظارت حرفهایها ورزش کنند. از خدمات مکسیفای میتوان به:
• طراحی برنامه تمرینی اختصاصی برای بیماران ام اس
• ارتباط با مربیان آگاه به شرایط بیماری
• ارائه دورههای ورزشی ویژه در محیط ایمن و با تجهیزات مناسب
• برنامههای گروهی با حمایت روانی و انگیزشی برای بیماران خاص
اشخاصی که به هر دلیل امکان حضور در باشگاه را ندارند، میتوانند از طریق اپلیکیشن و خدمات آنلاین مکسیفای به صورت مجازی از این سرویسها استفاده کنند.
سخن پایانی
بیماری ام اس ممکن است زندگی فرد را از جنبههای مختلف تحتتأثیر قرار دهد، اما با راهکارهای درست و علمی میتوان کیفیت زندگی را حفظ و حتی بهبود بخشید. ورزش، اگر با آگاهی، برنامهریزی و توجه به محدودیتهای فردی انجام شود، میتواند یکی از مؤثرترین ابزارها در مدیریت علائم بیماری باشد. همراهی با تیم متخصص، توجه به بدن و استفاده از خدمات حرفهای مثل مکسیفای، میتواند بیماران را در مسیر بازیابی تواناییهای جسمی و روانیشان یاری کند.